تاثیر dtpa و قارچ مایکوریزا آربوسکولار بر گیاه پالایی مس توسط فلفل و آفتابگردان در یک خاک آلوده

چکیده افزایش فعالیت های صنعتی طی سال های اخیر و به دنبال آن ورود انواع آلاینده های آلی و غیر آلی از جمله مس به خاک از مشکلاتی است که سلامت بشر را تهدید می کند. غلظت های بالای مس در گیاهان از رشد ممانعت به عمل آورده و فرآیند های مهم سلولی از قبیل فتوسنتز و تنفس را مختل می کند. گیاه پالایی از جمله روش های نوینی است که با انباشت عناصر سنگین در اندام هوایی گیاهان خروج این عناصر را از خاک های آلوده امکان پذیر می سازد. این روش فاقد هر گونه اثرات تخریبی برای محیط زیست بوده و در ضمن دارای هزینه نسبتاً کمی است. بر اساس پژوهش های انجام شده استفاده از کلات کننده ها از قبیل دی اتیلن تری آمین پنتااستیک اسید (dtpa) به تحرک و در نتیجه تجمع آلوده کننده هایی از قبیل سرب، کادمیم، کروم، مس، نیکل و روی در خردل هندی و آفتابگردان کمک می کند. تحقیق حاضر نیز به منظور بررسی گیاه پالایی مس از یک خاک آلوده طبیعی تحت تاثیر تیمار dtpa و قارچ میکوریزا انجام گرفت. تأثیر تیمار dtpa در سه سطح صفر، 5/2 و 5 میلی گرم در لیتر آب آبیاری ، تیمار مایکوریزا آربوسکولار و تیمار ترکیبی مایکوریزا و dtpa در سطوح 5/2 و 5 بر گیاه پالایی مس توسط آفتابگردان و فلفل در قالب یک طرح فاکتوریل با سه تکرار در یک خاک آلوده از منطقه معدن مس سرچشمه بررسی شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد تیمار dtpa جذب مس در گیاه آفتابگردان را افزایش داد و تیمار مایکوریزا آربوسکولار جذب مس در گیاه فلفل را افزایش داد و تیمار ترکیبی حاصل از استفاده هم زمان این دو تیمار جذب مس را در هر دو گیاه افزایش داد. استفاده از تیمار dtpa ضریب تغلیظ زیستی و جذب مس از خاک توسط گیاه آفتابگردان را افزایش داد. موثرترین تیمار بر گیاه پالایی مس توسط آفتابگردان به ترتیب تیمار dtpa، تیمار ترکیبی و تیمار مایکوریزا آربوسکولار بود و موثرترین تیمارها در گیاه پالایی توسط فلفل به ترتیب تیمار مایکوریزا، تیمار ترکیبی و تیمار dtpa بود. شاخص پتانسیل آبشویی این عنصر از خاک تحت کشت هر دو گیاه تحت تأثیر تیمارها کاهش پیدا کرد و کمترین میزان شاخص پتانسیل آبشویی مربوط به تیمار dtpa بود. نتایج نشان دادند از دو گیاه آزمایشی، آفتابگردان توانایی بیشتری در گیاه پالایی مس از این خاک آلوده داشت. کلمات کلیدی : مس، گیاه پالایی، آفتابگردان، فلفل، dtpa، میکوریز آربوسکولار